نقش تغذیه بر مادر و کودک (بخش دوم)
تغذیه با شیر مادر بر آینده و سرنوشت کودک تأثیر مستقیم دارد؛ زیرا افزون بر آنکه سلامت و نیرومندی یا بیماری و ناتوانی کودک بسته به این امر است، اخلاقیات و سرشت کودک نیز از این راه شکل می گیرد.
شیر مادر پاکیزه، دارای درجه حرارت مناسب و عاری از هرگونه آلودگی میکروبی است.
شیر مادر بهترین غذا برای شیرخوار
ترکیب شیر مادر کاملا منطبق با نیازهای شیر خوار است. بدین لحاظ مناسب ترین رشد را در کودکان تأمین می کند.
از آن جا که هدیه ای ارزنده تر از شیر مادر برای شیرخوار وجود ندارد مسلماً مادران از اهدای آن به طفل خود دریغ نخواهند کرد.
از آن جا که هدیه ای ارزنده تر از شیر مادر برای شیرخوار وجود ندارد مسلماً مادران از اهدای آن به طفل خود دریغ نخواهند کرد.
مزایای شیر مادر
مزایای شیر مادر را از سه جنبه می توان مورد بررسی قرار داد:
الف) مزایای مربوط به کودک.
ب) مزایای مربوط به مادر.
ج) مزایای اقتصادی - اجتماعی شیر مادر.
الف) مزایای مربوط به کودک.
ب) مزایای مربوط به مادر.
ج) مزایای اقتصادی - اجتماعی شیر مادر.
الف) مزایای مربوط به کودک:
1.شیر مادر به تنهائی می تواند از لحظه اول تولد تا پایان 4 و حتی 6 ماهگی تمام نیازهای غذایی شیرخوار برای رشد طبیعی او را تأمین کند. حتی در هفته اول تولد که هنوز جریان عادی شیر برقرار نیست، نوزاد نیازی به آشامیدنی دیگر ندارد. همان مقدار شیر برای رشد طبیعی او کافی است.
2.آغوز (کلستروم یا ماک) یا شیر روزهای اول که زرد و غلیظ است حاوی مواد مفید و ارزنده ای است که اولین و بهترین واکسن برای حفاظت کودک علیه بیماری های عفونی است.
3.سلول های زنده و مواد مختلف ضد عفونی که در شیر مادر با غلظت بیشتر در آغوز موجود است دارای خاصیت از بین بردن میکروب ها و ویروس ها است. در نتیجه احتمال ابتلای شیر خوار به بسیاری از عفونت ها بخصوص عفونت های گوارشی و تنفسی را کاهش می دهد. در صورت بروز بیماری شدت آن و احتمال مرگ و میر در شیر خواری که از شیر مادر تغذیه می کند به مراتب کمتر از سایرین است.
4.میزان ابتلا به آسم، اگزما و انواع آلرژی در شیرخوارانی که از شیر مادر استفاده می کنند بسیار کمتر گزارش شده است. از این رو، در خانواده هایی که پدر یا مادر یا یکی از افراد خانواده مبتلا به نوعی بیماری آلرژیک است، تغذیه با شیر مادر باید تغذیه انتخابی باشد زیرا استفاده از هر نوع شیر دیگر زیان آور و زمینه ساز آلرژی خواهد بود.
5.در شیرخوارانی که از شیر مادر تغذیه می شوند مشکل افزایش کلسترول در بزرگسالی و بالا رفتن خطر ابتلا به بیماری های قلبی - عروقی به علت متابولیسم بهتر کلسترول کمتر است.
6.چربی و پروتئین شیر مادر بهتر از چربی و پروتئین دیگر انواع شیر ها هضم و جذب می شوند. به همین دلیل درد های قولنجی، جمع شدن گاز،استفراغ و حساسیت نسبت به پروتئین در این شیرخواران کمتر مشاهده می شود.
7.ترکیب شیر مادر همراه با رشد شیرخوار تغییر پیدا می کند. چربی شیر مادر در شروع هر وعده شیر کمتر است و سپس میزان آن تدریجا بیشتر می شود. این تغییرات کمک بزرگی به سیر نگه داشتن شیرخوار می کند.
8.به سبب اختلاف در ترکیب چربی شیر مادر شیرخوار پرخوری نمی کند و کمتر چاق می شود.
9.به علت وجود آب کافی در شیر مادر، تشنگی نوزاد بر طرف می شود و اشتهای او تحریک می گردد و نیازی به دادن آب یا قند حتی در مکان های بسیار گرم و خشک نیست.
10.با مکیدن پستان مادر، غریزه مکیدن و احساس سیری هم زمان با هم در شیرخوار بوجود می آید، در صورتی که با مکیدن سرشیشه معده کودک پر می شود ولی غریزه مکیدن ارضاء نمی شود.
11.شیرخواران بیمار چون اشتهای کمتری دارند به یک ماده سهل الهضم و مغذی نیازمندند. شیر مادر می تواند این نیاز را کاملا تأمین کند.
12.شیر مادر به تنهایی تا 3/1 انرژی و مواد مغذی مورد نیاز کودک در سال دوم زندگی را تأمین می کند. پس بهتر است تا 2 سالگی از شیر مادر همراه با غذای خانواده استفاده شود.
13.میزان سدیم و پروتئین شیر مادر به حدی است که به کلیه های نوزاد که هنوز کامل نشده اند صدمه ای وارد نمی کند.
14.شیر مادر پاکیزه، دارای درجه حرارت مناسب و عاری از هرگونه آلودگی میکروبی است.
15.تغذیه با شیر مادر رابطه عاطفی بین مادر و فرزند را بیشتر می کند. تماس و توجه مادر در هنگام شیر دادن اثر مطلوبی بر رشد عاطفی شیر خوار دارد. کودکانی که با شیر مادر تغذیه شده اند در دوران بلوغ از امنیت روانی بیشتری برخوردارند.
16.جذب کلسیم شیر مادر به نسبت مناسب کلسیم به فسفر، بهتر انجام می شود. کمبود کلسیم در شیر مادر خواران کمتر گزارش شده است.
17.بدلیل وجود عواملی مانند لاکتوفرین و اسیدیته بیشتر شیر مادر جذب آهن شیر مادر به مراتب بهتر صورت می گیرد و نیازی به دادن قطره آهن تا شروع تغذیه تکمیلی نیست.
18.اسهال در بچه هایی که از شیر مادر تغذیه می کنند به مراتب کمتر است و نیز به سبب نوع مدفوع، سوختگی ناحیه تناسلی کمتر دیده می شود.
19.چون تعداد دفعات ابتلا به بیماری در شیر مادر خواران کمتر است، نیاز به بستری شدن در بیمارستان و جدایی عاطفی نیز کمتر پیش می آید.
20.شیرخوارانی که از شیر مادر تغذیه می کنند کمتر دچار مشکلات دندانی ناشی از پستانک و تغذیه مصنوعی می شوند.
2.آغوز (کلستروم یا ماک) یا شیر روزهای اول که زرد و غلیظ است حاوی مواد مفید و ارزنده ای است که اولین و بهترین واکسن برای حفاظت کودک علیه بیماری های عفونی است.
3.سلول های زنده و مواد مختلف ضد عفونی که در شیر مادر با غلظت بیشتر در آغوز موجود است دارای خاصیت از بین بردن میکروب ها و ویروس ها است. در نتیجه احتمال ابتلای شیر خوار به بسیاری از عفونت ها بخصوص عفونت های گوارشی و تنفسی را کاهش می دهد. در صورت بروز بیماری شدت آن و احتمال مرگ و میر در شیر خواری که از شیر مادر تغذیه می کند به مراتب کمتر از سایرین است.
4.میزان ابتلا به آسم، اگزما و انواع آلرژی در شیرخوارانی که از شیر مادر استفاده می کنند بسیار کمتر گزارش شده است. از این رو، در خانواده هایی که پدر یا مادر یا یکی از افراد خانواده مبتلا به نوعی بیماری آلرژیک است، تغذیه با شیر مادر باید تغذیه انتخابی باشد زیرا استفاده از هر نوع شیر دیگر زیان آور و زمینه ساز آلرژی خواهد بود.
5.در شیرخوارانی که از شیر مادر تغذیه می شوند مشکل افزایش کلسترول در بزرگسالی و بالا رفتن خطر ابتلا به بیماری های قلبی - عروقی به علت متابولیسم بهتر کلسترول کمتر است.
6.چربی و پروتئین شیر مادر بهتر از چربی و پروتئین دیگر انواع شیر ها هضم و جذب می شوند. به همین دلیل درد های قولنجی، جمع شدن گاز،استفراغ و حساسیت نسبت به پروتئین در این شیرخواران کمتر مشاهده می شود.
7.ترکیب شیر مادر همراه با رشد شیرخوار تغییر پیدا می کند. چربی شیر مادر در شروع هر وعده شیر کمتر است و سپس میزان آن تدریجا بیشتر می شود. این تغییرات کمک بزرگی به سیر نگه داشتن شیرخوار می کند.
8.به سبب اختلاف در ترکیب چربی شیر مادر شیرخوار پرخوری نمی کند و کمتر چاق می شود.
9.به علت وجود آب کافی در شیر مادر، تشنگی نوزاد بر طرف می شود و اشتهای او تحریک می گردد و نیازی به دادن آب یا قند حتی در مکان های بسیار گرم و خشک نیست.
10.با مکیدن پستان مادر، غریزه مکیدن و احساس سیری هم زمان با هم در شیرخوار بوجود می آید، در صورتی که با مکیدن سرشیشه معده کودک پر می شود ولی غریزه مکیدن ارضاء نمی شود.
11.شیرخواران بیمار چون اشتهای کمتری دارند به یک ماده سهل الهضم و مغذی نیازمندند. شیر مادر می تواند این نیاز را کاملا تأمین کند.
12.شیر مادر به تنهایی تا 3/1 انرژی و مواد مغذی مورد نیاز کودک در سال دوم زندگی را تأمین می کند. پس بهتر است تا 2 سالگی از شیر مادر همراه با غذای خانواده استفاده شود.
13.میزان سدیم و پروتئین شیر مادر به حدی است که به کلیه های نوزاد که هنوز کامل نشده اند صدمه ای وارد نمی کند.
14.شیر مادر پاکیزه، دارای درجه حرارت مناسب و عاری از هرگونه آلودگی میکروبی است.
15.تغذیه با شیر مادر رابطه عاطفی بین مادر و فرزند را بیشتر می کند. تماس و توجه مادر در هنگام شیر دادن اثر مطلوبی بر رشد عاطفی شیر خوار دارد. کودکانی که با شیر مادر تغذیه شده اند در دوران بلوغ از امنیت روانی بیشتری برخوردارند.
16.جذب کلسیم شیر مادر به نسبت مناسب کلسیم به فسفر، بهتر انجام می شود. کمبود کلسیم در شیر مادر خواران کمتر گزارش شده است.
17.بدلیل وجود عواملی مانند لاکتوفرین و اسیدیته بیشتر شیر مادر جذب آهن شیر مادر به مراتب بهتر صورت می گیرد و نیازی به دادن قطره آهن تا شروع تغذیه تکمیلی نیست.
18.اسهال در بچه هایی که از شیر مادر تغذیه می کنند به مراتب کمتر است و نیز به سبب نوع مدفوع، سوختگی ناحیه تناسلی کمتر دیده می شود.
19.چون تعداد دفعات ابتلا به بیماری در شیر مادر خواران کمتر است، نیاز به بستری شدن در بیمارستان و جدایی عاطفی نیز کمتر پیش می آید.
20.شیرخوارانی که از شیر مادر تغذیه می کنند کمتر دچار مشکلات دندانی ناشی از پستانک و تغذیه مصنوعی می شوند.
ب) مزایای مربوط به مادر:
1.تغذیه شیرخوار منحصراً با شیر مادر و بطور مکرر در روز و شب، عادت ماهیانه مادر و امکان تخمک گذاری وی را به تعویق می اندازد. در نتیجه حاملگی های زودرس خیلی کمتر اتفاق می افتد. استفاده از شیر کمکی و یا سایر مواد غذایی قبل از پایان 6 ماهگی و حتی مصرف آب یا آب قند می تواند به این ویژگی مهم شیر مادر لطمه زند.
2.جمع شدن و برگشت رحم به اندازه طبیعی در مادرانی که به نوزادشان شیر می دهند سریع تر انجام می گیرد. برگشت سریع رحم به حالت طبیعی و دیرتر شروع شدن عادت ماهیانه به دلیل تداوم شیردهی باعث جلوگیری از کم خونی مادر می شود.
3.مادرانی که به نوزادشان شیر می دهند چون از چربی ذخیره شده دوران بارداری برای ساختن شیر استفاده می کنند زودتر وزن اضافی را از دست می دهند و پستان هایشان نیز به همین دلیل، زودتر به حالت طبیعی قبل از بارداری بر می گردد.
4.احتمال ابتلا به سرطان پستان و تخمدان در زنان شیرده بسیار کمتر است.
مادر به دلیل تماس های مکرر کودک با بدنش در جریان شیردهی و احساس آرامش و رضایتی که از این تماس حاصل می شود وضع روحی و عاطفی بهتری خواهد داشت.
2.جمع شدن و برگشت رحم به اندازه طبیعی در مادرانی که به نوزادشان شیر می دهند سریع تر انجام می گیرد. برگشت سریع رحم به حالت طبیعی و دیرتر شروع شدن عادت ماهیانه به دلیل تداوم شیردهی باعث جلوگیری از کم خونی مادر می شود.
3.مادرانی که به نوزادشان شیر می دهند چون از چربی ذخیره شده دوران بارداری برای ساختن شیر استفاده می کنند زودتر وزن اضافی را از دست می دهند و پستان هایشان نیز به همین دلیل، زودتر به حالت طبیعی قبل از بارداری بر می گردد.
4.احتمال ابتلا به سرطان پستان و تخمدان در زنان شیرده بسیار کمتر است.
مادر به دلیل تماس های مکرر کودک با بدنش در جریان شیردهی و احساس آرامش و رضایتی که از این تماس حاصل می شود وضع روحی و عاطفی بهتری خواهد داشت.
ج) مزایای اقتصادی - اجتماعی شیر مادر:
1.تغذیه با شیر مادر با توجه به افزایش نیاز غذایی مادر در طول شیردهی از هر شیوه دیگر تغذیه به مراتب ارزانتر است. به عبارت دیگر هزینه خرید شیرخشک و غذاهای آماده برای شیرخواران محروم از شیر مادر سه برابر میزان هزینه ای است که مادر برای تغذیه صحیح خود و شیردهی موفقیت آمیز لازم دارد.
2.کودکانی که با شیر مادر تغذیه می شوند چون کمتر بیمار می شوند، هزینه درمان آن ها بطور مشخصی کاهش می یابد.
3.در بیمارستان هایی که از شیوه مراقبت هم اتاقی مادر و نوزاد (ROOMING - IN) استفاده می شود، بروز عفونت و همه گیر شدن آن در بین نوزادان به مراتب کمتر اتفاق افتاده است و طبق محاسبات دقیق، هزینه بیمارستان ها و نیروی انسانی مورد نیاز هم کاهش یافته است.
4.مادرانی که کودک شان را از شیر خود تغذیه می کنند علاوه بر کمک به رشد و تکامل مناسب نسل آینده از خروج مقادیر هنگفتی ارز به خارج از کشور برای ورود شیر خشک جلوگیری می کنند و از این طریق به توسعه اقتصادی کشور هم کمک می کنند.
2.کودکانی که با شیر مادر تغذیه می شوند چون کمتر بیمار می شوند، هزینه درمان آن ها بطور مشخصی کاهش می یابد.
3.در بیمارستان هایی که از شیوه مراقبت هم اتاقی مادر و نوزاد (ROOMING - IN) استفاده می شود، بروز عفونت و همه گیر شدن آن در بین نوزادان به مراتب کمتر اتفاق افتاده است و طبق محاسبات دقیق، هزینه بیمارستان ها و نیروی انسانی مورد نیاز هم کاهش یافته است.
4.مادرانی که کودک شان را از شیر خود تغذیه می کنند علاوه بر کمک به رشد و تکامل مناسب نسل آینده از خروج مقادیر هنگفتی ارز به خارج از کشور برای ورود شیر خشک جلوگیری می کنند و از این طریق به توسعه اقتصادی کشور هم کمک می کنند.
تغذیه کمکی
شیر مادر تا پایان 4 و حتی 6 ماهگی به تنهایی و بدون اضافه کردن هیچ نوع غذای کمکی برای رشد طبیعی شیرخوار کافی است. بعد از 6 ماهگی نیاز های غذایی شیرخوار فقط با شیر برآورده نمی شود لذا لازم است که علاوه بر شیر غذاهای نیمه جامد برای او شروع گردد.
سن شروع تغذیه تکمیلی یا کمکی، با زمان از شیر گرفتن فرق دارد. شروع غذاهای کمکی نه تنها می تواند انرژی لازم را برای رشد مناسب شیرخوار تأمین کند بلکه دوران بسیار حساس آموزش تدریجی شیرخوار، برای ایجاد عادات صحیح غذایی و استفاده از غذای سفره خانواده است. سن شروع باید بر اساس رشد و نمو شیرخوار باشد. اکثر بچه ها بین 4 تا 6 ماهگی آمادگی بلع و پذیرش غذاهایی را دارند که کمی غلیظ تر از شیر مادر باشد. مثل لعاب برنج، فرنی، حریره و شیر برنج رقیق. شروع غذاهای کمکی در این سن نه تنها کمک به دریافت انرژی لازم و ایجاد عادت های صحیح غذایی می کند. بلکه باعث آشنا شدن شیرخوار به مزه و طمع انواع غذاها نیز می شود.
اصولاً شروع غذاهای کمکی قبل از پایان 4 ماهگی نه تنها به دلیل آماده نبودن دستگاه گوارش شیرخوار برای پذیرش غذاهایی غیر از شیر، اقدام نادرستی است بلکه تهیه این مواد در شرایط غیر بهداشتی امکان ابتلاء به عفونت ها از جمله اسهال را افزایش می دهد. این خود باعث توقف رشد شیرخوار می شود و از طرف دیگر شروع زودرس تغذیه تکمیلی سبب کمتر مکیدن پستان مادر می شود که خود از عوامل مهم کاهش ترشح شیر مادر است.
ادامه دارد...
منبع : بهداشت برای خانواده - انتشارات انجمن اولیاء و مربیان، ص 76
سن شروع تغذیه تکمیلی یا کمکی، با زمان از شیر گرفتن فرق دارد. شروع غذاهای کمکی نه تنها می تواند انرژی لازم را برای رشد مناسب شیرخوار تأمین کند بلکه دوران بسیار حساس آموزش تدریجی شیرخوار، برای ایجاد عادات صحیح غذایی و استفاده از غذای سفره خانواده است. سن شروع باید بر اساس رشد و نمو شیرخوار باشد. اکثر بچه ها بین 4 تا 6 ماهگی آمادگی بلع و پذیرش غذاهایی را دارند که کمی غلیظ تر از شیر مادر باشد. مثل لعاب برنج، فرنی، حریره و شیر برنج رقیق. شروع غذاهای کمکی در این سن نه تنها کمک به دریافت انرژی لازم و ایجاد عادت های صحیح غذایی می کند. بلکه باعث آشنا شدن شیرخوار به مزه و طمع انواع غذاها نیز می شود.
اصولاً شروع غذاهای کمکی قبل از پایان 4 ماهگی نه تنها به دلیل آماده نبودن دستگاه گوارش شیرخوار برای پذیرش غذاهایی غیر از شیر، اقدام نادرستی است بلکه تهیه این مواد در شرایط غیر بهداشتی امکان ابتلاء به عفونت ها از جمله اسهال را افزایش می دهد. این خود باعث توقف رشد شیرخوار می شود و از طرف دیگر شروع زودرس تغذیه تکمیلی سبب کمتر مکیدن پستان مادر می شود که خود از عوامل مهم کاهش ترشح شیر مادر است.
ادامه دارد...
منبع : بهداشت برای خانواده - انتشارات انجمن اولیاء و مربیان، ص 76
بیشتر بخوانید :
نقش تغذیه بر مادر و کودک (بخش اول)
تغذیه سالم کودکان
چگونه فرزندان سالم و زیبایی داشته باشیم؟
تغذیه با شیرمادر و نقش آن در رشد و بقای کودک
تغذیه با شیر مادر؛ زیربنای زندگی سالم
آنچه که درباره تغذیه کودکان باید بدانید
سبک زندگی مرتبط
تازه های سبک زندگی
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}